نگاهی بر دستاوردهای ژئوپارک قشم
اشگرف خبر داد؛
نگاهی بر دستاوردهای ژئوپارک قشم
مدیر ژئوپارک قشم که به عنوان نخستین ژئوپارک خاورمیانه شناخته می شود به ارائه دستاوردها، برنامه‌های آتی، سیاست‌های کلان و فرصت‌های همکاری این منطقه منحصر به فرد پرداخت.
به گزارش مجمع بین‌المللی گردشگری دکتر سجاد اشگرف در سیزدهمین وبینار دوشنبه های گردشگری با عنوان (جهان‌گردان) به بیان مفاهیم اساسی، تاریخچه شکل‌گیری، اهداف
راهبردی و چشم‌انداز توسعه ژئوپارک جهانی قشم پرداخت و گفت: ثبت جهانی جزیره قشم به عنوان اولین ژئوپارک منطقه خاورمیانه در سال ۲۰۰۶ میلادی رقم خورد، و از همان ابتدای تشکیل بر اهمیت بنیادین رویکرد مشارکتی از پایین به بالا، ضرورت توانمندسازی جوامع محلی و التزام به حفاظت پایدار از میراث غنی زمین‌شناختی، طبیعی و فرهنگی این نگین خلیج فارس تاکید ویژه شد.
وی در ادامه بیان داشت: با توجه به جایگاه ویژه جزیره قشم به عنوان تنها پهنه‌ای در سطح جهان که به طور همزمان سه عنوان از مناطق تحت حفاظت سازمان علمی، آموزشی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)را در خود جای داده است، وی همچنین پویایی ذاتی مفهوم ژئوپارک و لزوم انجام ارزیابی‌های دوره‌ای
برای تضمین کیفیت و پیشرفت مستمر آن را ضروری دانست.
در ادامه اشگرف به تشریح تاریخچه شکل‌گیری شبکه جهانی ژئوپارک‌ها و تحول آن به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی یونسکو در سال ۲۰۱۵ پرداخت و از ثبت ۲۱۳ ژئوپارک در ۴۸ کشور جهان تا پایان مارس ۲۰۲۴ خبر داد.
در بخش دیگری از این وبینار، شعار محوری ژئوپارک‌های جهانی یونسکو با عنوان "پاسداشت میراث زمین، پایداری جوامع محلی" مورد توجه قرار گرفت و تصریح شد که هدف غایی این مناطق، حفاظت از طریق
آموزش و مدیریت جوامع محلی در راستای بهره‌برداری پایدار است.
در ادامه این نشست، تعریف یونسکو از ژئوپارک‌های جهانی به عنوان مناطق جغرافیایی منفرد و یکپارچه با ارزش زمین‌شناختی برجسته که با رویکرد حفاظت، آموزش و توسعه پایدار مدیریت می‌شوند، تبیین گردید. با این حال، مدیر ژئوپارک جهانی قشم تاکید کرد که ژئوپارک‌ها صرفاً به زمین‌شناسی محدود نمی‌شوند و می‌توانند شامل ژئوسایت‌های فرهنگی و مردم‌شناسی نیز باشند، همانطور که موزه لنزسازی گوران و قلعه پرتغالی‌ها در قشم به عنوان ژئوسایت معرفی شده‌اند و در این راستا، بر پیوند میراث زمین‌شناختی با میراث طبیعی،
مردم‌شناختی و مفاهیم مرتبط با کاهش اثرات اقلیمی و مخاطرات طبیعی در ژئوپارک‌ها نیز باید اهتمام داشت.
یکی از نکات مهم مطرح شده در این وبینار، رویکرد پایین به بالای ژئوپارک‌ها و ضرورت پوشش دادن تمامی ذی‌نفعان از جامعه محلی تا سطوح ملی و بین‌المللی در فرآیند برنامه‌ریزی و مدیریت بود. در این زمینه، نقش حمایت عمومی و سیاسی دولت در چشم‌انداز بلندمدت و تعهد جوامع محلی ناشی از ارتقا و توانمندسازی اقتصادی به عنوان عوامل کلیدی در توسعه و حفاظت پایدار ژئوپارک‌ها مورد تاکید قرار گرفت. همچنین، با رد این تصور که ژئوپارک‌ها صرفاً به زمین‌شناسی می‌پردازند،
بر پیوند بین میراث زمین‌شناختی و سایر جنبه‌های میراث طبیعی، فرهنگی و ناملموس مناطق ژئوپارک تاکید شد و هدف نهایی، پیوند دادن کره زمین و طبیعت با هویت و فرهنگ دیرینه جوامع محلی عنوان گردید.
در ادامه این ارائه، تفاوت اساسی ژئوپارک‌ها با دو مفهوم دیگر یونسکو، یعنی میراث جهانی و ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره، توسط وی مورد بررسی قرار گرفت و گفت: پویایی و لزوم ارزیابی‌های هر چهار ساله ژئوپارک‌ها و ارائه گزارش پیشرفت محسوس، بر مدیریت هوشمندانه سرزمینی و متفاوت ژئوپارک‌ها باید با جدیت دنبال شود.
وی در رابطه با تجربه تلخ دریافت کارت قرمز توسط ژئوپارک قشم در سال ۱۳۹۱ اظهار داشت: به دلیل برخی نواقص مدیریتی متاسفانه شاهد دریافت کارت قرمز بودیم که البته با تلاش‌های گسترده برای بازگشت به عرصه جهانی در سال ۱۳۹۶ این مسئله برطرف گردید.
اشگرف چهار اصل اساسی در گرایش و ایجاد یک ژئوپارک جهانی را شامل میراث زمین‌شناختی با ارزش بین‌المللی، مدیریت یکپارچه، پدیدار و آشکار بودن (خواناسازی) و فعالیت شبکه‌ای به تفصیل دانست.
در بخش پایانی این وبینار، ده موضوع و هدف برتر ژئوپارک‌های جهانی یونسکو، از جمله پایداری، توسعه پایدار، حفاظت، آموزش، جامعه محلی، فرهنگ (پاسداشت ارتباط مردم و زمین) و نقش زنان در فعالیت‌های ژئوپارک و زمین‌گردشگری به صورت خلاصه معرفی گردید. در این زمینه، با اشاره به موفقیت ژئوپارک قشم در ورود زنان به عرصه‌های گردشگری و معرفی آن به عنوان نمونه موفق جهانی در سال ۲۰۲۳، بر اهمیت نقش فعال زنان در توسعه ژئوپارک‌ها تاکید شد.
وی در پایان بیان داشت: فرصت‌های همکاری مجموعه‌های گردشگری با ژئوپارک قشم از طریق عضویت در شبکه همیاران و بهره‌مندی
از مزایای آن به شمار می‌رود و همچنین با تعامل دوسویه بین ژئوپارک و فعالان گردشگری می توانیم شاهد پیشرفت های روز افزون در حوزه گردشگری باشیم.
